Gender Gap Nedir? Toplumsal Cinsiyet Eşitsizliğinin Ardında Ne Var?
Hepimiz her gün sosyal medyada, haberlerde, belki işyerimizde, belki de okulda toplumsal cinsiyet eşitsizliği hakkında bir şeyler duyuyoruz. Peki, “gender gap” yani toplumsal cinsiyet farkı tam olarak ne demek? Hadi bunu birlikte keşfedelim. Bir an için gözlerimi kapatıp, gündelik hayatımda karşılaştığım şeyleri düşünüyorum: Bir ofis çalışanı, bir arkadaş, bir kardeş, bir anne… Toplumsal cinsiyet eşitsizliğini her an iç içe yaşadığımız bir dünyada, bu farkı nasıl daha derinden hissediyoruz? İşte bu yazı da tam olarak bu soruyu cevaplamaya çalışacak.
Gender Gap: Geçmişten Günümüze Bir Eşitsizlik Hikâyesi
Aslında gender gap (toplumsal cinsiyet farkı) konusu yeni değil. Tarih boyunca kadınlar, erkeklere göre birçok alanda dezavantajlı bir konumda olmuştur. İş gücünden eğitim hakkına, siyasi temsilden aile içi karar mekanizmalarına kadar her alanda bu eşitsizlik kendini göstermiştir. Düşünsenize, sadece 100 yıl önce kadınların oy verme hakkı bile yoktu. Şimdi ise pek çok yerde hâlâ kadınların iş gücüne katılımı, erkeklere kıyasla düşük seviyelerde. Neden? Çünkü kültürel kodlarımız, alışkanlıklarımız, hatta bazı durumlarda yasal düzenlemeler bile kadınları ikinci plana atıyor.
Geçmişin bu tablosu, bugüne nasıl yansıdı peki? Hemen her gün gazetede, işyerimde, hatta sosyal medyada buna dair bir şeyler görüyorum. Evet, değişim var, ama hâlâ çok yolumuz var. Örneğin, bir iş yerinde aynı işi yapan bir kadının, aynı işin erkek çalışanına göre daha düşük maaş alması çok yaygın. Kendi ofisime gelirsek, kadınların genellikle daha düşük pozisyonlarda çalıştırıldığını ve liderlik rollerinde erkeklerin çoğunlukta olduğunu görebiliyorum. Yani, günümüzün 21. yüzyılında bile, gender gap hâlâ somut bir sorun.
İş Hayatında Gender Gap: Kendi Deneyimlerimden Birkaç Örnek
Kendimi düşündüğümde, bir ofis çalışanı olarak bu farkı daha fazla gözlemliyorum. Bir kadın olarak iş hayatında, bazen kendi fikirlerimi ifade etmekte zorluk çekebiliyorum. Çünkü bu toplumda genellikle “erkek iş dünyasına” ait bir yer olarak görülüyor. Örneğin, toplantılarda kadınların fikirleri çoğu zaman göz ardı ediliyor veya daha az ciddiye alınıyor. Benim için bu durum oldukça rahatsız edici, ama fark ettiğim şey şu: Her kadın, bu tarz durumları yaşarken “acaba ben mi yanlış düşünüyorum?” diye sorgulamak zorunda kalıyor. Erkekler ise çoğu zaman buna ihtiyaç duymadan, direkt olarak fikirlerini beyan edebiliyorlar. Hadi, bir an için bu durumu somut bir örnekle daha açalım:
Geçen hafta ofiste büyük bir toplantıya katıldım. Bir konuyu dile getirdiğimde, lider pozisyonundaki erkek arkadaşım benim fikrimi tekrar etti. Şaşırdım. Fikrimi ilk benim söylediğimi kimse hatırlamamıştı. O an hissettim ki, her ne kadar söz hakkım olsa da, bazen kendi düşüncemi aktarmak çok daha zor olabiliyor. Bu, sadece benim yaşadığım bir durum değil, aslında kadınların toplumda genellikle karşılaştığı bir durum. “Bu sadece küçük bir şey” diyebilirsiniz ama işte bu küçük şeyler, büyük bir eşitsizliğin işaretleri.
Toplumsal Cinsiyet Eşitsizliği Bugün Ne Durumda?
Bugün gender gap konusunda ilerleme kaydedildiği doğru. Kadınlar artık daha fazla iş gücüne katılıyor, eğitimde erkeklerle eşit fırsatlara sahip, kadın hakları konusunda birçok yasa var. Ama bir noktada şunu kabul etmek gerek: Durum hala çok iç açıcı değil. Kadınlar hâlâ yönetim kademelerinde yeterince yer alamıyorlar. Örneğin, dünya genelinde kadın CEO sayısı hâlâ çok düşük. Ayrıca, çalışma hayatında kadınlar çocuk sahibi olduklarında, erkeklere göre daha fazla zorluk yaşıyorlar. İş yerlerinde esnek çalışma saatleri veya ebeveyn izni gibi imkanlar genellikle kadınlar için sınırlı kalıyor. Ama gelin, buna biraz daha derinlemesine bakalım: Birçok kadın, işyerinde cinsiyetçi tavırlarla karşılaşıyor, toplantılarda daha az söz hakkı veriliyor ve sıkça dışlanabiliyor.
Toplumsal Cinsiyet Farkının Geleceği
Ve gelelim geleceğe… Bu konuda nasıl bir değişim olabilir? Kendi gözlemlerime göre, kadınların güçlenmesi ve bu farkların kapanması için daha fazla adım atılmaya başlandı. Kadınların kendi işlerini kurması, liderlik pozisyonlarında yer alması, daha fazla eğitim alması gibi gelişmeler artmaya başladı. Benim gibi 20’lerinin ortasında olan kadınların, gelecek yıllarda toplumsal cinsiyet eşitsizliğini daha fazla gündeme getireceklerini düşünüyorum. Fakat, toplumsal normların değişmesi kolay değil. İnsanların eski alışkanlıklarını ve düşünme biçimlerini değiştirmek yıllar alabilir. Bu nedenle, değişim için biraz daha sabırlı olmamız gerektiğini düşünüyorum.
Toplumsal cinsiyet eşitsizliğiyle mücadele, hepimizin ortak bir sorumluluğu. Erkekler ve kadınlar olarak bu farkları en aza indirgemek, daha eşit bir toplum yaratmak için birlikte çalışmalıyız. Sonuçta hepimiz aynı dünyada yaşıyoruz ve kimse kimseye üstün değil. O zaman soralım kendimize: “Bu gender gap’in kapanmasına katkı sağlamak için ben ne yapabilirim?” Belki de ilk adım, küçük ama önemli bir değişim başlatmak, bu konuda farkındalık yaratmak olabilir. Kim bilir?